Chăn nuôi gà thả vườn là phương pháp chăn nuôi gà phổ biến tại Việt Nam. Gà thả vườn được ưa chuộng ở cả gà cỡ nhỏ và vừa. Tuy nhiên, phương pháp này dễ phát sinh dịch bệnh, dẫn đến năng suất thấp và hiệu quả kinh tế thấp. Trong bài viết hôm nay, sẽ chia sẻ những bệnh thường gặp ở gà thả vườn mà bạn có thể thảm khảo.
Tình trạng bệnh gặp phải gà thả vườn hiện nay
Theo U888, chăn nuôi gà thả vườn là một hình thức chăn nuôi phổ biến ở Việt Nam, cho phép gà phát triển tự nhiên và cho chất lượng thịt cao hơn. Tuy nhiên, do tiếp xúc với môi trường bên ngoài (côn trùng, phân gà rừng và nước tù đọng), đàn gà rất dễ bị nhiễm các bệnh truyền nhiễm, ký sinh trùng và vi khuẩn. Theo các nguồn tin uy tín như Báo Dân tộc và Phát triển, Báo Chăn nuôi Việt Nam và Cục Chăn nuôi (VietDVM) (cập nhật năm 2025), dưới đây là các bệnh phổ biến nhất, triệu chứng, nguyên nhân, cách phòng ngừa và điều trị. Có khoảng 10-15 bệnh phổ biến, nhưng tôi sẽ tập trung vào những bệnh chính gây thiệt hại nặng nề nhất.
Những bệnh thường gặp ở gà thả vườn hiện nay
Bệnh cầu trùng ở gà thả vườn
Bệnh cầu trùng thường gặp nhất ở gà thả vườn trong độ tuổi từ 10 đến 25. Sau khi nhiễm bệnh, gà thả vườn có thể chết trong vòng 2 đến 7 ngày, một khoảng thời gian rất nguy hiểm. Các triệu chứng thường gặp ở gà nhà bị nhiễm cầu trùng bao gồm tiêu chảy phân xanh, vàng và có máu. Ngoài ra, lông gà sẽ trở nên nhợt nhạt, gà trở nên lờ đờ, uể oải và co cụm vào một góc.
Đối với bệnh cầu trùng ở gà nuôi, nhóm chuyên gia của chúng tôi khuyến cáo người chăn nuôi nên sử dụng các loại thuốc sau:
- Az.Diazuril uống : Điều trị bệnh giang mai ở gà: Bệnh giang mai gây tiêu chảy với phân có sáp lẫn máu tươi. Bệnh giang mai ở ruột non trong cả bốn giai đoạn phát triển.
- Với Coxtoltral : Điều trị bệnh cầu trùng bằng cách ngăn ngừa tất cả các giai đoạn của bệnh cầu trùng, đặc biệt là điều trị bệnh cầu trùng ở ruột non, manh tràng và tiêu chảy có phân sáp lẫn máu tươi ở gà do E.tenella, E.necatrix, E.acervulina và E.maxitimaxima gây ra.
Bệnh bạch lỵ
Bệnh bạch lỵ, còn được gọi là bệnh bạch tạng/phân trắng dính từ hậu môn, là một bệnh truyền nhiễm cấp tính ở gà, đặc biệt là gà thả vườn. Gà thả vườn mắc bệnh có biểu hiện lờ đờ, cổ cong, mỏ cong, bụng sưng, khó ăn và dáng đi không vững.
- Ngay khi phát hiện gà có triệu chứng bệnh, cần cách ly và khử trùng chuồng trại. Đặc biệt, gà thả vườn cần được theo dõi và bổ sung vitamin, khoáng chất để tăng sức đề kháng như vitamin nhóm B, K3+C, enzyme protein sữa, v.v.
- Để điều trị căn bệnh này, bạn có thể sử dụng các loại thuốc thú y sau: Az. Oxonic – thuốc đặc trị tiêu chảy ở gà, chứa 20% axit oxolinic, một loại kháng sinh mới và hiệu quả cao, hoặc các loại thuốc như Via.Gentacos, Viamoxyl 15s.
Bệnh tụ huyết trùng
Bệnh tả gà là một bệnh truyền nhiễm nguy hiểm, có tốc độ lây lan nhanh, đặc biệt là ở gà nuôi. Bệnh tả gà có các triệu chứng điển hình của nhiễm trùng toàn thân và tỷ lệ tử vong rất cao.
Một vài lưu ý về bệnh tả ở gà thả vườn:
- Khi bệnh xảy ra tự phát trong đàn gà, thường xảy ra ở gà trên 3 tuần tuổi và thỉnh thoảng mới xảy ra.
- Nếu bệnh lây lan từ đàn này sang đàn khác, bệnh sẽ trở nên phức tạp hơn và có thể bùng phát (bệnh này ảnh hưởng đến gà trong nhiều năm) và lây lan nhanh chóng.
Một số triệu chứng giúp nhận biết bệnh tả gà bao gồm:
- Gà có biểu hiện thở hổn hển, khó thở và phát ra âm thanh bất thường. Đầu và mặt gà sẽ sưng lên theo thời gian.
- Bệnh thủy đậu có thể gây ra nhiệt độ lên tới 40°C.
- Đầu nghiêng sang một bên, khó đi lại
- Phòng bệnh: Đối với nhiễm trùng huyết, phòng bệnh là biện pháp hiệu quả và thiết thực nhất. Tiêm phòng định kỳ bằng kháng sinh liều thấp: Chlorate 50S trộn vào thức ăn liên tục trong 5 ngày giúp phòng và điều trị các bệnh về đường hô hấp và tiêu hóa ở gà thả vườn.
Điều trị: Sử dụng bất kỳ loại thuốc nào sau đây: Via Gentamox, ViaQuino 100, Az Moxyl 50S, Az.Genta Tylosin.
Gà chân khô
Theo như những người quan tâm đá gà U888 được biết, bệnh khô chân ở gà thả vườn là một bệnh phổ biến ở gà mọi lứa tuổi. Nguyên nhân là do gà không được cung cấp đủ nước và dinh dưỡng hợp lý. Bệnh này khiến gà bỏ ăn, ngừng ăn và mất nước trong thời gian dài, dẫn đến sụt cân, gầy gò và cuối cùng là teo chân.
Phòng ngừa bệnh tật
- Đối với bệnh khô chân, việc vệ sinh chuồng gà là rất quan trọng để đảm bảo chuồng sạch sẽ và vô trùng. Đối với gà thả vườn, cần vệ sinh toàn bộ khu vực chăn nuôi. Các loại thuốc khử trùng mà người chăn nuôi có thể sử dụng bao gồm Fordecid, Viabencovet , v.v. Ngoài ra, nên bổ sung chất điện giải cho gà, chẳng hạn như: Với chất điện giải…
- Để điều trị bệnh khô chân ở gà thả vườn, bạn có thể sử dụng Az.Quinotec, một loại siro đắng, hoặc Az.Quinotec Oral, Via.Costrim, một loại thuốc đặc trị để điều trị phân tươi, phân trắng, cây bị sưng do khô chân, là phương pháp điều trị hiệu quả được nhiều người tin dùng.
Bệnh giun sán
Gà thả vườn dễ bị nhiễm giun sán hơn gà nuôi theo phương pháp khác. Bệnh này khiến gà bất động, chậm lớn và có những cử động bất thường. Gà bị nhiễm bệnh sẽ chậm lớn, lông, mặt và chân nhợt nhạt, có thể bị tiêu chảy ra máu hoặc đốm trắng.
Phòng bệnh: Nếu phát hiện gà thả vườn có các triệu chứng nêu trên, phải cách ly ngay những con gà bị bệnh để tránh ký sinh trùng lây lan rộng hơn.
- Điều trị: Viamectin 25 có hiệu quả trong việc loại bỏ tất cả các loại ký sinh trùng nội tạng, bao gồm giun đũa, giun tóc, giun móc, giun kim, giun phổi, giun lươn và giun tim. Thuốc tẩy giun được pha với nước uống hoặc trộn vào thức ăn với liều lượng 100 g/250 kg thể trọng/lần.
- Alben Forte được sử dụng để điều trị giun, sán, nhiều loại giun khác nhau và để loại bỏ giun.
Các biện pháp chung phòng bệnh cho gà thả vườn
- Vệ sinh : Giữ vườn khô ráo, không có nước đọng. Chuồng trại thông thoáng, mật độ chăn thả thấp (10-15 con/m2). Dọn phân hàng ngày.
- Tiêm phòng : Theo lịch tiêm phòng của địa phương: ND (7-10 ngày), Marek (1 ngày), Cúm (nếu cần). Nên sử dụng vắc-xin chất lượng cao.
- Dinh dưỡng : Ăn thực phẩm sạch, giàu vitamin (A, E, C) và khoáng chất. Tránh thức ăn bị mốc. Cho ăn đa dạng các loại thức ăn (côn trùng, rau xanh) nhưng với số lượng có kiểm soát.
- Tách đàn : Các đàn mới được tách ra trong 2-3 tuần. Những con bị bệnh nặng sẽ bị tiêu hủy để ngăn ngừa sự lây lan.
- Giám sát : Kiểm tra hàng ngày, đặc biệt là trong mùa mưa (khi bệnh cầu trùng và nhiễm nấm thường xảy ra). Sử dụng thuốc phòng ngừa định kỳ (ví dụ: Amprolium cho bệnh cầu trùng).
Lưu ý quan trọng:
- Mùa : Mùa mưa (tháng 5-10) thường gây ra bệnh cầu trùng và sốt do độ ẩm cao. Mùa khô thường gây ô nhiễm bụi.
- Chi phí : Phòng bệnh hiệu quả hơn điều trị (chi phí tiêm phòng chỉ chiếm 5-10% chi phí điều trị cho toàn bộ đàn).
- Khuyến cáo : Không tự ý sử dụng thuốc. Tham khảo ý kiến bác sĩ thú y để phòng ngừa kháng thuốc. Đối với Việt Nam, vui lòng liên hệ với Chi cục Thú y tỉnh để được hỗ trợ miễn phí.
Trên đây là những bệnh thường gặp ở gà thả vườn, bao gồm các biện pháp phòng và trị bệnh cho gà thả vườn. Chúc các bạn thành công!